De ziekte en de behandeling ervan

Lepra is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie, mycobacterium leprae genaamd. Na een incubatietijd die doorgaans enkele jaren duurt maar een enkele keer tientallen jaren kan duren, ontstaan er verschijnselen. De ziekte tast huid, slijmvliezen en zenuwen aan. Door aantasting van de zenuwen kunnen gevoelloze plekken in de huid ontstaan en kunnen verlammingen optreden. Door de gevoelloosheid kan de leprapatiënt zich gemakkelijk verwonden, waardoor zweren kunnen ontstaan, bijvoorbeeld aan de vingers en op de voetzolen.

Er worden drie hoofdvormen van lepra onderscheiden:

• De tuberculoide lepra. Deze vorm wordt gekenmerkt door een of meer gevoelloze plekken waarin het pigment veelal verminderd is (Foto van tuberculoide lepra op borst van vrouwelijke patient).
• De lepromateuze lepra. Deze vorm die ook knobbellepra wordt genoemd wordt gekenmerkt door verdikkingen in de huid (Foto van lepromateuse lepra bij mannelijke patient.) die kunnen leiden tot ernstige misvormingen.
• De "borderline" lepra. Dit is een mengvorm, waarbij kenmerken van de twee bovenstaande vormen aanwezig zijn.

Maar lang niet iedereen die met de leprabacil besmet wordt krijgt ook daadwerkelijk ziekteverschijnselen. De reden hiervoor is niet geheel bekend. Diverse factoren spelen een rol. Het heeft onder andere te maken met de - deels genetisch bepaalde - afweer van de persoon die met de bacterie in contact komt. Verder blijkt de ziekte veel minder makkelijk overgedragen te worden in een welvarende (rijke) omgeving, bijvoorbeeld West Europa. De wijze van besmetting is ook nog steeds niet opgehelderd. Gedacht wordt aan huid op huid contact en aan overdracht via de lucht, de zogenaamde aerogene besmetting, waarbij de bacterie bijvoorbeeld tijdens een niesbui verspreid wordt. Recent epidemiologisch onderzoek heeft overigens aangetoond dat mensen die dichtbij lepra patiënten wonen (huisgenoten, buren), inderdaad een grotere kans hebben om besmet te worden dan mensen die ver van deze patiënten wonen. Lepra kan tegenwoordig gelukkig goed behandeld worden met de zogenaamde "multiple drug treatment" die wereldwijd door de WHO (wereld gezondheidsorganisatie) wordt gepropageerd, waarbij een "cocktail" van 3 verschillende antibacteriële middelen gedurende een periode van 6 tot 24 maanden, afhankelijk van vorm en ernst van de lepra, gebruikt moet worden. De leprabestrijding wordt tegenwoordig voortvarend aangepakt door de overheden in landen waar de ziekte voorkomt, in samenwerking met non-gouvernementele organisaties. Bij de bestrijding van lepra onderscheidt men:

a. opsporing van nieuwe leprapatiënten. Mensen met klachten en verschijnselen ten gevolge van lepra kunnen uit zichzelf naar de dokter gaan, maar er kunnen ook gerichte acties door bijvoorbeeld de overheid worden ondernomen om patiënten (die soms niet weten dat zij aan de ziekte lijden) op te sporen.

b. behandeling van leprapatenten. Dit is niet alleen een kwestie van het aan de patiënt beschikbaar stellen van geneesmiddelen, maar ook het er op toezien dat de medicatie werkelijk op de juiste manier wordt gebruikt. Verder behoren tot de behandeling ook zaken als het bestrijden van complicaties en het opsporen van resistentie, dat is het ongevoelig zijn van de bacterie voor de toegepaste medicatie.

c. nazorg van leprapatiënten. Het gaat hierbij vooral om de revalidatie van mensen die door de ziekte een fysieke beperking hebben, bijvoorbeeld verlammingsverschijnselen vertonen of blind zijn geworden. Maar ook om psychische beschadiging, samenhangend met de sterke stigmatisering, dat wil zeggen dat lepra patiënten getekend zijn door de ziekte en door de omgeving geweerd worden. Hierdoor komen (ex) leprapatiënten moeilijk aan een baan.

d. voorlichting aan de bevolking over deze ziekte, waar nog steeds veel misverstanden over bestaan.

De verdwijning van lepra uit sommige landen